چگونگی موفقیت چین در مبارزه با ویروس کرونا و درس‌هایی که افغانستان باید از آن بیاموزد
نویسنده: احمد شمیم نوبر
گرچه دو کشور چین و افغانستان در وضعیت مختلف اجتماعی و توسعوی قرار دارند، لیکن آموزه‌های مبارزاتی کشور چین در کنترل بحران کرونا بدون شک برای تمام کشورها بخصوص افغانستان کمک کننده خواهد بود.
چین با نظام منحصر به فردیکه دارد در پهلوی اینکه فعلا یکی از بازیگران مهم سیاسی و اقتصادی جهان است، همواره مورد انتقاد رقبای منطقوی و غربی خود قرار گرفته است و از سوی دیگر در حمایت با برنامه‌های بشردوستانه و ترقی آسیا و فراگیرش مثل(یک راه و کمربند) که از سال‌های دیر بدینسو پیشکش نموده است، مکلف بود تا یک بار دیگر مشروعیت، استعداد، توانایی و اعتبار خود را برای جهانیان ثابت نماید و بخاطر این مسئله خیلی هم زیر فشار قرار داشت. شیوع و گسترش ویروس کرونا از چین پیامدهای زیادی را برای این کشور داشت تا حدی که رئیس جمهور آمریکا، دونالد ترامپ ویروس کرونا را ویروس چینی نامید. اما کشور چین خودش را بعنوان یک مبارز موفق در خط اول جنگ با کرونا ثابت کرد.
در واقع زمانی که مردم یک کشور در یک خطر فراگیر و مهلک قرار می‌گیرند، دولت آن کشور زیر بار مسوولیت می‌رود تا شهروندان خود را از آن چالش نجات بدهد و همین در واقع یک روند مشروعیت بخش برای یک دولت می‌باشد. چین واقعاً این وظیفه را نه تنها در برابر مردمش بسیار به خوبی انجام داد در عین حال یک روش خیلی موثر و یک درس آموزنده‌ای را برای کشورهای دیگر در امر مبارزه به ویروس کرونا ارائه کرد. من در پاسخ به سوالی که «کشور چین چه کرد؟ و افغانستان باید از آن چه بیاموزد؟» نوشتۀ خود را به دو بخش تقسیم می‌کنم. در بخش اول بشکل خیلی فشرده رازهای موفقیت چین را توضیح خواهم داد و در بخش دوم پیشنهاداتی را برای افغانستان در مورد اینکه چگونه می‌توان از تجارب چین استفاده کرد، ارائه می‌دارم.
در قسمت رازهای موفقیت کشور چین سوالی مطرح می‌گردد که چه قدرتی کشور چین را در مهار این بحران کمک کرد؟ راز اطمینان و اعتماد به نفس به پیروزی، جلب رضایت و پشتیبانی مردم، روحیۀ بالا برای مبارزه، پیشگیری و کنترل ویروس با دارا بودن جمعیتی 1400 ملیونی کشور چین در چه بود؟
بخش اول:
نخست اطلاع رسانی شفاف:
در طول این اپیدمی، اولین و مهمترین نکته؛ اطمینان از شفافیت و سریع بودن اطلاعات بود. وزارت صحت چین و ادارات محلی و بیمارستان‌ها؛ مردم را از این ویروس همه گیر به طور پیوسته آگاهی می‌دادند و از پایگاه‌های متذکره برای انتشار داده‌های مبتلایان، مثل مکان زندگی‌شان و زمان واقعی که با ویروس ملوث شده بودند، جزئیات مربوطه را به سیستم می‌فرستاد و این امر در قسمت ردیابی به تمام مبتلایانی که از طریق اشخاص قرنطین شده ملوث شده بودند؛ شناسایی و ردیابی می‌شد. به همین شکل مبتلایان به زودترین فرصت در مراکز وقایوی جمع‌آوری و قرنطینه شدند. شفافیت و سریع بودن اطلاعات باعث شد که شایعات به محض ظهور بشکل خود بخود از بین بروند و این روند اجازه داد تا مردم در رابطه به داده‌ها؛ سریعتر و مؤثرتر عمل کنند.
دوم نظام خلق محوری چین با رهبری واحد و قوی:
هنگام بحران و مشکلات و لحظات حساس، می‌توان گفت كه رهبری کشور چین همواره خیلی قوی و قهرمانانه عمل کرده و پاسخ عالی بر این چنین آزمون‌هایی را در چهار دهۀ اخیر ارائه کرده است. دولت چین در این حالات تمام امکانات و نیروی خودش را بر محور فاجعه قرار داده و از استفاده هیچ فرصت دریغ نمی‌کند.
سوم سیستم منحصر بفرد کشور چین:
اعتمادی که نظام این کشور برای مردم خود بوجود آورده است باعث شده تا مردم بدون هیچ شرطی از رهنمودهای دولت سرپیچی ننمایند. بنابراین می‌توانیم دید که تحت فرمانی واحد، از بالا به پایین، از جلو به عقب، از پکن تا ووهان و تمام شهرهای دیگر، از جامعه تا حومه، همه و همه متحدانه عمل بکنند! این روند در حالات اضطراری خیلی مفید است و از ضیاع وقت جلوگیری می‌کند. حساسیت و اعتماد بر سیستم ملی تا جایی موفق عمل کرده است که یکی از دوستانم هنگام برگشت به چین و سپری کردن دوره 14 روزه قرنطینه به خانه برگشته است، اما پدر و مادرش هنوز بخاطر جلوگیری از ویروس بدون ماسک به او نزدیک نمی‌شوند.
چهارم آزمون قدرت:
ما شاهد معجزه ساخت دو بزرگترین بیمارستان در طی 6 روز در شهر ووهان بودیم که به اسراع وقت بیش از 380 تیم صحی در یک شهر و یک مکان برای کمک به مبتلایان تشکیل گردید. واقعاً این به نمایش گذاشتن قدرت و توانایی خیلی بلندی بود که بشر تا حال شاهد آن بوده است. در حقیقت با این روش چین نه تنها به رقیبانش درس قدرت داد، بلکه شهروندانش را نیز معتقد ساخت که نظام سرمایه‌داری که غرب همواره به رخ آنها می‌کشد و از آنان انتقاد می‌کند در حقیقت بیکاره است.
پنجم روحیه ملی:
کشور چین از این فرصت در بسیج‌سازی روحیه ملی مردمش استفاده اعظمی کرد، دولت چین مردمش را یک بار دیگر به خودسازی، فداکاری و شجاعت دعوت کرد و این بود که جرات پیروزی پیشتری را کسب کنند. این روند تا حدی موثر بود که تمام کارخانه جات موقتا به تولید تجهیزات و اقلام ضدعفونی و طبی پرداختند. چینی‌ها فعلاً از روحیه‌ای که ایجاد شده است خیلی افتخار می‌کنند و این روند در وفق دولت‌ها نقش اساسی را ایفا می‌کند.
ششم عملکرد قوی در لوژستیک:
چین از سریعترین خدمات لوژیستیکی برخوردار است و یکی از رازهای مترقی این کشور در تأمین سریعترین خدمات پوستی و لوژستیکی می‌باشد و این تا حدی موثر بود که مردم می‌توانستند هر تمام مواد مورد نیاز خود بصورت آنلاین خریداری کرده و در مدت 1-3 روز در دورترین نقاط کشور بدست بیاورند. این خدمات در جریان بحران کرونا سریعتر از هر وقت دیگری عمل می‌کرد. مواد مصرفی روزانه بدون وقفه به تمام نقاط چین به زودترین فرصت برای مصرف کنندگان تهیه می‌شد که در نتیجه مردم چین کمبود هیچ موادی را در این مدت احساس نکردند.
هفتم عملکرد سریع بعد از شیوع:
زمانیکه چین از مسئله ویروس اطلاع یافت به سرعت شهر ووهان را مسدود کرد و نیز هنگامی که از شدت بیماری همه گیر مطلع شد، اقدامات قرنطینه را اتخاذ کرد. در ضمن بسیاری از شهرها که احتمال شیوع ویروس در آنها می‌رفت مسدود گردید و دولت نیز نظارت جدی بر آنها داشت و در عین حال راحت‌ترین شرایط را برای ساکنان آن مناطق ایجاد کرده بود. دولت چین در این مدت به دلیل شیوع ویروس کرونا متحمل خسارات شدیدی شده است. اکنون که کشور چین در آستانه کامیابی علیه کرونا قرار دارد شرکت‌های تولیدی چینی به از سرگیری کارهای‌شان آغاز کرده‌اند و تقریبا بیش از 80 درصد تولید کنندگان دوباره فعالیت‌شان از سر گرفتند و تا هفته دیگر تمام تولید کنندگان دو باره کارهای شان را از آغاز خواهند کرد.
بخش دوم:
افغانستان چگونه می‌تواند از تجربه‌های کشور چین در امر مبارزه با کرونا استفاده کند؟
کرونا دشمن بیولوژیکی بشر می‌باشد که بدبختانه جدی گرفتن آن در جوامع سنتی و مذهبی افغانستان سازگاری ندارد، مردم رنجیده افغانستان در طول تاریخ شاهد وحشت‌های زیادی بوده‌اند که حالا هیچ دشمنی باعث ترس و توهم آنها نمی‌شود. با این حال خیلی دشوار خواهد بود تا مردم را برای مبارزه و جلوگیری از ابتلا و شیوع کرونا؛ به فاصله‌گیری از اجتماعات و ماندن در خانه‌های‌شان دعوت کرد.
آخرین اظهارات سازمان صحی جهان و وزیر صحت کشور در رابطه به چالش کرونا در افغانستان خیلی وحشتناک بود. اما انعکاس آن در جامعه ما به مراتب وحشتناک‌تر است تا حدی که مردم اصلا آن را جدی نمی‌گیرند. دقیقاً همان طوریکه اروپائیان بخصوص مردم ایتالیا آنرا به تمسخر گرفته ولی وضعیتی که امروز در ایتالیا می‌گذرد برای همه محسوس و مشهود است. اما کشورهای مثل سینگاپور به محض آگاهی از شیوع ویروس خیلی هوشیارانه عمل کردند و شاهد هستیم که فعلاً وضعیت آن کشور کامل نورمال است.
به نظر من همان طوریکه آگاهی‌دهی از روش‌های مبارزه با کرونا مهم است، بیشتر از آن جلوگیری از پخش اطلاعات غلط برای مردم اهمیت دارد. جامعه سنتی ما امروز یا کرونا را به مسخره می‌گیرند و یا هم با روش‌های غیر علمی و یا هم دینی برای مبارزه با آن می‌پردازند. با در نظرداشت تجارب چین و وضعیت کنونی افغانستان از نظر من باید به نکات زیر توجه صورت گیرد.
- از آنجائیکه حرف روحانیون در جامعه مذهبی افغانستان دارای اهمیت زیادی است، باید وزارت اوقاف در خط نخست همراه با دیگر دست اندرکاران مبارزه قرار گیرند. امامان مساجد باید مردم را برای انجام فعالیت‌های مذهبی‌شان بشکل انفرادی تشویق کنند و تمام مساجد و جاهای که اجماع مردم در آنجا است را موقتاً تعطیل نمایند.
- وزارت خارجه می‌بایست از طریق تماس با کشور چین درخواست یک تیم فنی برای آموزش کمیته و دست اندرکاران مبارزه علیه کرونا در افغانستان را درخواست نماید. تیم مذکور در افغانستان آموزش داده شوند تا همگامی که راه بردهای درست‌تری در مبارزه با کرونا شناسایی و روی دست گرفته شود.
- بودیجه ناچیزی که دولت افغانستان آن در دسترس دارد باید بشکل درست و فنی بخرج برسد. نیازی نیست ما در امر مبارزه با کرونا با کشورهای دیگر رقابت کنیم و مدل مبارزۀ آنان را کپی کنیم هر کشور شرایط و مشخصات منحصر به خودش را دارد. ما باید روشی را در پیش بگیریم که درخور استفاده و توان ما باشد و از کار کردهای کشورهای دیگر بشمول چین بعنوان یک تجربه استفاده کنیم نه آنکه مستقیما از آن روش‌ها پیروی کنیم. بعنوان مثال: احیای بیمارستان در سرحد با ایران کار مفیدی نیست. ما وقت کافی و توانایی کاری و اجرائیوی به آن حد را نداریم که به آنشکل با کرونا مبارزه کنیم. نظر من این است که اگر توانایی خریداری تجهیزات طبی در حد ما نیست از کشور چین درخواست کمک نماییم، مطمئن هستم که به صدها ماشین و تجهیزات طبی که کشور چین در این مدت استفاده کرده است و یا تولید نموده را با هواپیمای چارتر به زودترین فرصت به دست وزارت صحت افغانستان قرار دهد.
- بودیجه مبارزه دولت افغانستان علیه کرونا تنها به وزارت صحت اختصاص داده نشود، اورگان‌های مهم دیگر دولتی از جمله امنیتی، ترانسپورت، گمرکات و شهرداری‌ها در شهرها ولایات، ولسوالی‌ها و به همین شکل ورستاها و قریه‌جات نیز قرار گیرد. چون کرونا در افغانستان از طریق همسایه غربی ما وارد شده است و اکثراً کسانی که در ایران مهاجر هستند طبقه کارگر می‌باشد و در صورت برگشت به روستاها و قریه‌جات بر می‌گردند. آگاهی‌دهی برای جلوگیری باید از انتهای هرم آغاز گردد و توجه تنها به شهرها نباشد.
- وزارت صحت عامه باید تنها در امر وقایه مبتلایان مصروف باشند، نه اطلاع رسانی.
- پیگیری مبتلایان کار تمام ارگان‌های دیگر دولت بخصوص امنیتی می‌باشد. ارگان‌های امنیتی کشور در تمام ولایات، شهرها، شاهراه‌ها مردمانیکه عبور و مرور می‌کنند را معاینه صحی کنند.
- کمیته لوژیستیکی در حوزه‌های مختلف و سطوح مختلف ایجاد شود، از جمله دو حوزه مهم یکی آن تهیه ادویه جات و تجهیزات طبی و دیگر تهیه مواد ارتزاقی به حد کافی به اسراع وقت در تمام شهرها می‌باشد.
- آگاهی دهی سهم عموم رسانه‌های صوتی، تصویری و تحریری و بخصوص شبکه‌های مخابراتی کشور است، آنها بدون تاخیر؛ معلومات درست را که از کمیته مبارزه علیه کرونا دریافت و بشکل مکرر چند بار در روز نشر نمایند.
- غرامت پردازی دولت؛ چنانچه دولت مسوولیت اصلی مبارزه با فاجعه‌ها را دارند باید با پرداخت هر قیمتی از عهده این مسئولیت بیرون آیند، دولت افغانستان در کنار تداوی رایگان باید یک میکانیزم تشویقی را ایجاد کند که مبتلایان بخودی خود برای معالجه به ایشان مراجعه کند. در کنار آن تمام دوایر دولتی بجز ارگان‌های صحی که باعث ازدحام مردم می‌شود را موقتا تعطیل کنند تنها در آن صورت می‌توان از ایجاد ازدحام جلوگیری کرد. در ضمن طبقه متضرر، فقیر و مستحق را کمک مالی و ارزاقی نماید و در حقیقت به این شکل غرامت بپردازند. در غیر آن کار به جایی خواهد رسید که وزیر صحت از آن خبر داده است.
شمیم احمد نوبر دیپلوم ماستری خودر را در رشته اقتصاد و تجارت بین‌الملل از دانشگاه اقتصاد و تجارت بین‌الملل چین دریافت کرده است و در حال حاضر دانشجوی مقطع دکتوری در رشتۀ روابط بین‌الملل در دانشگاه شینخوا می‌باشد. وی بنیان‌گذار و معاون انجمن کمربند و جاده در دانشگاه شینخوا است که این انجمن بیش از 1000 عضو از 80 کشور مختلف را دارا می‌باشد. وی همچنان به عنوان مشاور قنسولی سفارت چین در افغانستان ایفای وظیفه کرده است.
پژوهشگران، متخصصین و دانشگاهیانی که علاقمند به نشر مقالات علمی خود در مورد مسائل استراتژیک افغانستان، منطقه و جهان در این صفحه می‌باشند، می‌توانند از طریق این ایمیل با ما در تماس شوند: opinions@aiss.af
این مقاله بازتاب دهندۀ دیدگاه‌های رسمی انستیتوت نمی‌باشد.